JAK KRYTYCZNIE
ZWIEDZAĆ WYSTAWY?
Proponujemy krótki, uniwersalny poradnik mający pomóc w krytycznym, bardziej świadomym odbiorze wystaw muzealnych. Przyda się do pogłębiania swojego doświadczenia zwiedzania wystaw dotyczących różnej tematyki, organizowanych przez różne instytucje: muzea historyczne, etnograficzne, archeologiczne, przyrodnicze, czy galerie sztuki.
Na wiele z poniższych pytań nie poznasz pełnych albo pewnych odpowiedzi – będziesz musiała/musiał oprzeć się na własnych obserwacjach i intuicji. Krytyczny odbiór wystawy wymaga uważności – również na własne emocje. Aby jednak jedne emocje nie przysłoniły innych sposobów percepcji, warto na bieżąco notować spostrzeżenia i wrażenia.
PRZED WIZYTĄ
Jeśli to możliwe, do zwiedzania wystawy warto przygotować się wcześniej, np. analizując strony internetowe, czy profile na portalach społecznościowych muzeum, do którego się wybieramy. Zwróć uwagę na następujące informacje:
- co kolekcjonuje muzeum? (np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
- kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność? (muzeum prywatne, miejskie, uniwersyteckie, narodowe, itd.);
- jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum, przeczytaj lub przejrzyj je – w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
- jak wygląda komunikacja instytucji z odbiorcą? jak wiele informacji jesteś w stanie pozyskać ze strony? czy bez problemu znajdziesz potrzebne Ci informacje (np. na temat godzin otwarcia, dostępności, zasad zwiedzania, form kontaktu z obsługą, struktury muzeum, itd.)?
- jak opisywana jest sama wystawa, na którą się wybierasz? jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
- jaki jest tytuł wystawy i jakie skojarzenia nasuwa?
- kim są kuratorki/kuratorzy wystawy – zwróć uwagę na ich wykształcenie kierunkowe, specjalizacje, wcześniejsze projekty, dotychczasowe zainteresowania badawcze; jaki wpływ może to mieć na sposób podejścia do podejmowanego tematu wystawy?
- jakie są Twoje oczekiwania wobec muzeum i wystawy, czego się spodziewasz, jak wyobrażasz sobie tę wizytę? Zapisz wszystko, co przychodzi Ci do głowy.
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
(muzeum prywatne, miejskie, uniwersyteckie, narodowe, itd.);
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jak wygląda komunikacja instytucji z odbiorcą?
Jak wiele informacji jesteś w stanie pozyskać ze strony? czy bez problemu znajdziesz potrzebne Ci informacje (np. na temat godzin otwarcia, dostępności, zasad zwiedzania, form kontaktu z obsługą, struktury muzeum, itd.)?
Jak opisywana jest sama wystawa, na którą się wybierasz?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Jaki jest tytuł wystawy?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Kim są kuratorki/kuratorzy wystawy?
Zwróć uwagę na ich wykształcenie kierunkowe, specjalizacje, wcześniejsze projekty, dotychczasowe zainteresowania badawcze; jaki wpływ może to mieć na sposób podejścia do podejmowanego tematu wystawy?
Jakie są Twoje oczekiwania wobec muzeum i wystawy?
czego się spodziewasz, jak wyobrażasz sobie tę wizytę? Zapisz wszystko, co przychodzi Ci do głowy.
ewentualnie tak:
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
MUZEUM
- zwróć uwagę na budynek i jego otoczenie – co spodziewasz się zobaczyć w środku? z myślą o kim mógł zostać zaprojektowany? w jakich latach mógł powstać? czy zachęca do wejścia do środka? czy wiadomo, że znajduje się w nim muzeum? jeśli nie, jakie inne funkcje mógłby pełnić? czy jakieś grupy osób mogłyby mieć problem z dostępnością budynku (np. osoby na wózkach, osoby starsze, opiekunowie małych dzieci, opiekunowie zwierząt) i dlaczego?
- czy przestrzeń wokół i w budynku jest dobrze oznaczona? Czy wiesz, w którą stronę się kierować jeśli chcesz trafisz do kasy, szatni, toalety, sal wystawowych? Czy obsługa jest pomocna i uprzejma? Dlaczego jest to istotne? W jakich językach napisane są informacje dla zwiedzających?
- jak czujesz się w tej przestrzeni? Czy wnętrze zachęca do jakiejś aktywności lub może właśnie na coś nie pozwala – np. na odpoczynek czy rozmowę? Jakie przestrzenie poza salami wystawienniczymi się tam znajdują – biblioteka, kawiarnia, restauracja, księgarnia, itd.? Czym różnią się te przestrzenie? Czy któraś jest najlepiej dostępna albo najatrakcyjniejsza? Czy w którejś jest widocznie więcej ludzi – jeśli tak, to dlaczego?
- jeśli w budynku jest księgarnia, jakiego typu książki można tam kupić? Czy są pozycje o tematyce wystawy, którą odwiedzasz (poza katalogiem wystawy)? I czy jest katalog wystawy?
- czy w muzeum jest dużo ludzi? Kim są/mogą być zwiedzający (np. uczniowie, seniorzy, turyści, rodziny z dziećmi, itd.)? Jak się zachowują? Czy więcej jest zwiedzających indywidualnie, czy grupowo? Czy budynek jest bardziej przystosowany do zwiedzających indywidualnie, czy do dużych grup?
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
(muzeum prywatne, miejskie, uniwersyteckie, narodowe, itd.);
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jak wygląda komunikacja instytucji z odbiorcą?
Jak wiele informacji jesteś w stanie pozyskać ze strony? czy bez problemu znajdziesz potrzebne Ci informacje (np. na temat godzin otwarcia, dostępności, zasad zwiedzania, form kontaktu z obsługą, struktury muzeum, itd.)?
Jak opisywana jest sama wystawa, na którą się wybierasz?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Jaki jest tytuł wystawy?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Kim są kuratorki/kuratorzy wystawy?
Zwróć uwagę na ich wykształcenie kierunkowe, specjalizacje, wcześniejsze projekty, dotychczasowe zainteresowania badawcze; jaki wpływ może to mieć na sposób podejścia do podejmowanego tematu wystawy?
Jakie są Twoje oczekiwania wobec muzeum i wystawy?
czego się spodziewasz, jak wyobrażasz sobie tę wizytę? Zapisz wszystko, co przychodzi Ci do głowy.
ewentualnie tak:
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
WYSTAWA
- jakie są twoje pierwsze wrażenia po wejściu do przestrzeni wystawy? Czy czujesz się swobodnie, bezpiecznie?
- czy w przestrzeni wystawy znajduje się ochrona lub obsługa muzeum? Jak się zachowują? Czy czujesz się obserwowany lub pilnowany, a może zaopiekowany?
- czy w salach jest dużo innych zwiedzających? Jak się zachowują?
- czy wiesz, jak się poruszać się po wystawie? Czy jest jakiś ustalony i jasno zakomunikowany kierunek zwiedzania?
- w jakich językach dostępne są napisy na wystawie? Czy są dostępne urządzenia, które pomagają zwiedzać wystawę oferując inne wersje językowe lub poszerzone informacje (np. audioguidy, tablety, itd.)?
- czy są jakieś udogodnienia dla osób, które z różnych przyczyn mają problem z odbiorem treści na wystawie (np. pętle indukcyjne, informacje napisane alfabetem Braille’a, podjazdy, itd.) Czy obiekty i teksty znajdują się na wysokości umożliwiającej ich odczytanie osobom na wózku, osobom niewysokim lub dzieciom? Czy w przestrzeni wystawy znajdują się miejsca do siedzenia, szczególnie jeśli przestrzeń wystawiennicza jest duża lub znajdują się tam, np. dłuższe prace video?
- czy słyszysz jakieś dźwięki? Jak wygląda paleta kolorystyczna, której użyto projektując wystawę? Jak wpływa to na odbiór wystawy – nastrój jest bardziej dynamiczny, zabawowy, czy może zachęca do refleksji? Czy elementy wizualne i/lub audialne pomagają w skupieniu, czy przeszkadzają?
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
(muzeum prywatne, miejskie, uniwersyteckie, narodowe, itd.);
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jak wygląda komunikacja instytucji z odbiorcą?
Jak wiele informacji jesteś w stanie pozyskać ze strony? czy bez problemu znajdziesz potrzebne Ci informacje (np. na temat godzin otwarcia, dostępności, zasad zwiedzania, form kontaktu z obsługą, struktury muzeum, itd.)?
Jak opisywana jest sama wystawa, na którą się wybierasz?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Jaki jest tytuł wystawy?
Jakie materiały wizualne są użyte do jej promowania? czy zachęcają Cię do odwiedzenia wystawy?
Kim są kuratorki/kuratorzy wystawy?
Zwróć uwagę na ich wykształcenie kierunkowe, specjalizacje, wcześniejsze projekty, dotychczasowe zainteresowania badawcze; jaki wpływ może to mieć na sposób podejścia do podejmowanego tematu wystawy?
Jakie są Twoje oczekiwania wobec muzeum i wystawy?
czego się spodziewasz, jak wyobrażasz sobie tę wizytę? Zapisz wszystko, co przychodzi Ci do głowy.
ewentualnie tak:
Co kolekcjonuje muzeum?
np. sztukę, rzemiosło, obiekty etnograficzne, archeologiczne, techniczne, itd.);
Kto jest organizatorem muzeum, kto finansuje jego podstawową działalność?
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
Jeśli na stronie jest zamieszczona misja lub strategia rozwoju muzeum
... przeczytaj lub przejrzyj je - w takich dokumentach znajdziesz cele, jakie postawiła sobie instytucja, grupy docelowe, do których planuje dotrzeć, a także wartości, którymi się kieruje;
PO WYJŚCIU Z WYSTAWY
- jakie są twoje pierwsze odczucia po wyjściu z wystawy?
- czy wystawa odpowiedziała na wszystkie Twoje pytania? A może pojawiły się nowe? Czy coś zrobiłabyś/zrobiłbyś inaczej?
- jak myślisz, kto był modelowym odbiorcą tej wystawy? Do kogo była skierowana? Na czyje potrzeby odpowiedziała najpełniej? Czy taka modelowa widownia była w muzeum? Jakiej widowni zabrakło i czy muzeum powinno zadbać o to aby w sposób szczególny przyciągnąć jakąś grupę?
- jaki myślisz jaki był cel tej wystawy i czy został zrealizowany? Czy wyszłaś z wiedzą, która została zaplanowana?
- jeśli zwiedzałaś/zwiedzałeś wystawę w towarzystwie, czy odczucia tej osoby/tych osób są podobne do Twoich? Jeśli nie, gdzie są różnice i z czego mogą wynikać?
- czy czujesz się zachęcona/zachęcony do powrotu do tego muzeum? Czy poleciłabyś/poleciłbyś tą wystawę komuś bliskiemu? Jeśli tak zastanów się komu i dlaczego? A może komuś odradzałabyś/odradzałbyś wizytę – komu i dlaczego?
- czy wystawa sprawiła, że chcesz pogłębić wiedzę na podejmowany przez nią temat?
- spójrz na zapisane przez siebie na samym początku oczekiwania wobec wystawy – czy zostały spełnione? Zapisz swoje wrażenia i porównaj je z wcześniejszymi oczekiwaniami.
Bibliografia:
Margaret Lindauer, „The Critical Museum Visitor” w: Janet Marstine (red.), New Museum Theory and Practice: An Introduction. Blackwell Publishing 2006
