Jak wygląda dekolonizacja w Warszawie? Jak sztuka może podważać dominujące narracje historyczne i otwierać przestrzeń na nowe sposoby myślenia o przeszłości? Artykuł, który Państwu prezentujemy, analizuje interwencje artystyczne w przestrzeni miejskiej Warszawy przez pryzmat tzw. aktywizmu pamięciowego (memory activism).

Autorzy badają wybrane projekty, które na różne sposoby angażują się w krytyczną refleksję nad trudnym dziedzictwem imperialnym, jednocześnie podważając nacjonalistyczne interpretacje historii. Wśród analizowanych inicjatyw znalazły się m.in. Instytut Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojny im. Józefa Rotblata (Krzysztof Wodiczko i Jarosław Kozakiewicz, 2016), Projekt Próżna (Krystyna Piotrowska, 2005–2012), Była tam kładka dla pieszych (Adam X, 2007), Elipsa (Anna Baumgart i Agnieszka Kurant, 2009), Kładka pamięci (Tomasz Lec i Krzysztof Pasternak, 2011) oraz fotograficzne interwencje Pałac LX (Błażej Pindor, 2014) i PKiN (Jacek Fota, 2015).

Analizowane projekty ujawniają wyraźną dwoistość: z jednej strony konfrontują się z obcym, imperialnym dziedzictwem, z drugiej – próbują zakwestionować esencjalistyczne i nacjonalistyczne narracje, które zawłaszczają historię. Autorzy artykułu argumentują, że takie podejście stanowi kluczową odpowiedź na współczesne próby instrumentalnego kształtowania pamięci i dziedzictwa.

W czasach, gdy przeszłość staje się polem politycznej walki, artyści podejmują działania, które mogą zmieniać sposób, w jaki myślimy o historii. Jakie znaczenie mają te interwencje? Czy mogą wpłynąć na przyszłość naszej pamięci zbiorowej?

Poczytaj: publikacja w wolnym dostępie

Łukasz Bukowiecki, Joanna Wawrzyniak i Magdalena Wróblewska (2020). Duality of Decolonizing: Artists’ Memory Activism in Warsaw. Heritage & Society, 13(1–2), 32–52.